Wednesday 27 June 2018

वालाची पालेभाजी



वालाची पालेभाजी सहसा बाजारात मिळत नाही. उन्हाळ्यात जेंव्हा आपण साठविण्यासाठी वाल घेतो तेंव्हा त्यातील किडके वाल बाजूला काढतो. हेच किडके वाल न टाकता बाजूला ठेऊन आपल्याला हवे तेंव्हा कुंडीत किंवा जमिनीवर पेरायचे. त्याला मोड येऊन दोन पाने मोठी आली की ही भाजी काढायची. भाजी हवी असल्यास चांगले वालही पेरू शकता. साधारण ८-१० दिवसांत भाजी काढण्यासाठी तयार होते. पण शक्यतो तिसरे पान यायच्या आत काढायची नाहीतर पाने जून होतात.

साहित्य :
 
वालाची पालेभाजी
दोन मोठे कांदे चिरुन
२-३ हिरव्या मिरच्या चिरुन
५-६ लसुण पाकळ्या ठेचुन
पाव चमचा हिंग
१ चमचा हळद
चवीनुसार मिठ आणि साखर
पाव वाटी तेल
मुठभर ओल खोबर


 हया भाजीची पाने चिरुन घ्या. थोडासा देठाचा कोवळा भाग घेतला तरी चालतो.
भांड्यात तेल चांगले गरम करुन त्यावर लसुण पाकळ्यांची फोडणी द्या. लसुण जरा लालसर होऊ द्या म्हणजे चांगला वास येतो. त्यावर मिरची व कांदा घालून परता. वरून हिंग व हळद घालून कांदा परता.
कांदा शिजवायची गरज नसते पालेभाजीला. लगेच चिरलेली भाजी घालून परता.
आता भाजीवर झाकण द्या आणि ५ मिनिटे मिडीयम गॅसवर शिजू द्या. भाजी शिजली की त्यावर मिठ, साखर घाला आणि ढवळून वरून खोबरे घाला व परता.


पुन्हा एकदा झाकण ठेऊन २-३ मिनीटे ठेवा वाफ येण्यापुरती व गॅस बंद करा.

ही आहे तय्यार वालाची पालेभाजी.

अशा प्रकार मुग, मटकीचीही पालेभाजी करता येते. 

Thursday 21 June 2018

कोलंबीचे सुके व तळलेली कोलंबी



कोलंबी म्हणजे सगळ्यांच्याच परिचयाची. लहान मुलांसाठी तर अगदी आवडीचीच. कोलंबी आवडत नाही अशी मांसाहार करणार्‍या व्यक्तिमध्ये फार क्वचीत व्यक्ती आढळतील.

कोलंबीमध्येही काही प्रकार असतात. लाल कोलंबी, पांढरी कोलंबी, करपाली नावाने ओळखल्या जाणार्‍या कोलंब्या. ह्या काळ्या रंगाच्या असतात.

लाल कोलंबी


सफेद कोलंबी



करपाली/टायगर  प्रॉन्स


आज आपण  कोलंबीचे सुके व कोलंबी फ्रायची रेसिपी पाहुया. 

कोलंबीचे सुके
कोलंबी
२ मोठे कांदे
४-५ लसुण पाकळ्या ठेचुन
२ चमचे आल्,लसुण,मिरची, कोथिंबीर पेस्ट
हिंग, हळद
आग्री मसाला किंवा मालवणी मसाला
मिठ
तेल
कोकम किंवा टोमॅटो किंवा कैरी

पाककृती: 

१)जर कोलंबी सुकी करायची असेल आणि कोलंबी एकदम ताजी असेल तर तिला न सोलता फक्त शेपटी आणि टोक्याचा थोडा भाग काढुन मधले पाय काढायचे व कोलंबी स्वच्छ धुवुन घ्या.

२) धुतलेल्या कोलंबीला आल-लसुण्-मिरची-कोथिंबिरच वाटण चोळा. थोडी मुरवलीत तर अजुन छान.

३) भांड्यात तेल करम करुन लसुण पाकळ्यांची फोडणी देउन त्यावर कांदा गुलाबी रंग येईपर्यंत तळा.


४) कांदा बदामी रंगाचा झाला की त्यावर हिंग, हळद, मसाला टाकून  थोडे परतवा.

५) आता ह्यावर कोलंबी घालून ती परतवा.



६) नंतर भांड्यावर झाकण ठेउन झाकणावर पाणी ठेउन मिडीयम गॅसवर कोलंबी शिजु द्या. मधुन मधुन ढवळा.

७) थोड्या वेळाने झाकण काढून त्यात कैरी/कोकम व मिठ टाका आणि परतवा.

८) परत झाकण ठेउन वाफ येउ द्या. ५ मिनीटांत कोलंबी तयार. कशी दिसतेय ? घाबरु नका लाल रंग दिसतोय तेवढी ती तिखट नाही.



तळलेली कोलंबी 
कोलंबी
आग्री मसाला किंवा मालवणी मसाला
मिठ,
हळद
आल-लसुण पेस्ट (ऑप्शनल किंवा जर साल काढली असतील तर तेंव्हा चांगली लागते)
तेल
पाककृती: 
१) कोलंबीची साले काढा किंवा वरील प्रमाणे ठेवा.

२) सोललेल्या कोलंबीला मिठ, मसाला, हळद, आल-लसुण पेस्ट लावा वेळ असेल तर थोडी मुरु द्या.

३) तवा गरम करुन त्यावर तेल सोडून कोलंबी शॅलो फ्राय करण्यासाठी ठेवा.

४) कोलंबी शिजायला थोडा वेळ लागतो म्हणुन गॅस मिडीयम पेक्षा कमी ठेउन चांगली शिजु द्या. ७-८ मिनीटांनी पलटुन गरज वाटल्यास थोड तेल टाकुन परत शिजवुन गॅस बंद करा.




कोलंबीचे कालवणही टेस्टी होते. त्यातही कांदा घालावा लागतो. वाटण ऑप्शनल असते. पुरवढ्यासाठी कालवणात बटाटा, दुधी,लाल भोपळा, सुरण, शेवग्याच्या शेंगा टाकतात.

कोलंबीची भजी, मसाला कोलंबी, कोलंबीचे दबदबीत, कोलंबीचे पॅटीस, कोलंबी पुलाव आणि अजून बरेच प्रकार कोलंबी पासून करता येतात.

जर कोलंबी जास्त जाड असेल आणि सोलली असेल तर त्यातील काळा धागाही काढतात. साला सकट कोलंबी जास्त रुचकर लागते. खाताना तिचे साल चावण्यात मजा येते.

कोलंबी जास्त प्रमाणातही खाऊ नये बाधण्याची शक्यता असते. पथ्यात कोलंबी वर्ज्य असते.

अंबाड्याचे लोणचे


अंबाडे म्हणजे लहानपणीचा रानमेवा. लहान असताना अंबाडे म्हणजे आंबट कैरीसारखे तिखट मिठ लावून खाण्याचा एक टाईमपास खाऊ. ह्याचे मोठे झाड असते. जेव्हा अंबाड्याचा सिझन नसतो तेव्हा आम्ही लहानपणी ह्या झाडाचे देठ व कोवळी पाने खायचो. त्यालाही आंबाड्याचा वास व आंबटपणा असायचा. आंबाडे खाताना एक विशिष्ट गंध जाणवतो अंबाड्याचा. हे पिकले की बाठा तयार होऊन पिवळे होतात. गर मऊ होतो व थोडी गोडच चव व अंबाड्याचा विशिष्ट वास एकत्र झाल्याने खायला मजा येते. कच्चे अंबाडे मिठात मुरवूनही खातात. मिठाच्या पाण्यात अंबाडे टाकून ठेवायचे व साठवणूक करुन हवे तेव्हा खायचे. अंबाड्याची चटणी, रायते केले जाते. जुन-जुलै दरम्यान लोणच्यासाठी तयार होतात. शक्यतो बाठा धरण्यापूर्वीच लोणचे घालायला घ्यायचे. म्हणजे गरही जास्त मिळतो आणि कापायलाही सोपे पडतात.


आता आपण रेसिपी पाहू.

१ किलो अंबाडे
पाव किलो जाडे मिठ (नसेल तर घरचे बारीक चालेल)
१०० ग्रॅम राईची डाळ
१ चमचा मेथी
१ छोटा चमचा हिंग
४ चमचे हळद
८ चमचे लाल तिखट
तेल पाव किलो (गरज लागल्यास जास्तही लागू शकत).

अंबाडे स्वच्छ धुवून त्याच्या उभ्या चार फोडी कराव्या.

मिठ भाजून घ्यायचे, थोड्या तेलावर मेथी परतायची. मिठ व मेथी एकत्रच मिक्सरमधे बारीक करून घ्या.
आता मोहरीचा गर, हिंग, हळद्, लाल तिखट, व बारीक केलेले मेथीसकट मिठ एकत्र करून घ्या.

हे मिश्रण अंबाड्यांच्या फोडींवर मिसळून घ्या.
कढईत तेल चांगले कडकडीत तापवून मग थंड करुन ह्या मिश्रणावर ओतुन एकजीव करा.
झाले लोणचे तयार. आठ दिवसांनी खायला काढा.


टिपा: 


बरणीत भरल्यावर तेल फोडींच्या वरती राहील असे पहा म्हणजे खराब होणार नाही. जर तेल कमी पडत असेल तर अजून गरम करून थंड करून घाला.

लहान मुलांना हे लोणच जास्त आवडत.

Tuesday 19 June 2018

चिंबोरे (खेकडे)





चिंबोर्‍यां मध्ये बरेच प्रकार आहेत. समुद्रातील चिंबोरे, शेतातील चिंबोरे, खाडितील खेकडे, डोंगरातील मुठे हे काळे कुळकुळीत असतात. समुद्रात तर बरेच प्रकारचे चिंबोरे मिळतात अगदी रंगित सुद्धा. ह्या चिंबोर्‍यांमध्ये कॅल्शियम भरपुर असत. हे गरमही असतात. काही जणांना अ‍ॅलर्जी असते चिंबोर्‍यांची. पण लहान मुलांना जेवणात चिंबोरे म्हणजे मेजवानीच. जर जेवणात चिंबोरा असेल तर १ तास तरी जेवणाला लागतोच. शिवाय ताटात हा पसारा होउन दोन हात खाण्यासाठी वापरावे लागतातच.

चिंबोर्‍यांचे अजुन सुप, सुके करता येते. तसेच पिठ भरुन कालवणही करतात.

चिंबोर्‍या घेताना कडक बघुन घ्यायच्या. जर चिंबोरे दाबल्यावर आत जात असतील तर ते पोकळ असतात. भरलेल्या चिंबोर्‍यांमध्ये लाख (गाबोळी मिळते) ती मिळाली म्हणजे पर्वणीच.

नर व मादी चिंबोरा.



दिवाळीच्या आसपास खाडीत तसेच खाडीलगतच्या शेतात छोटी छोटी चिंबोरी मिळतात त्यांना पेंदुरल्या म्हणतात. ह्या पेंदुरल्या आतमध्ये पुर्ण लाखेने भरलेल्या असतात. लाख म्हणजे ह्यांची गाबोळी.


साहित्य


४-५ खेकडे
आल लसुण पेस्ट १ चमचा
मिरची, कोथिंबीर पेस्ट १ चमचा
४-५ लसुण पाकळ्या ठेचुन
एक मोठा कांदा
२ चमचे मसाला (आग्री किंवा मालवणी)
हिंग, हळद
चविपुरते मिठ
थोडा चिंचेचा कोळ
वाटण : १ कांदा व पाव वाटी सुके खोबरे किसुन भाजुन वाटावे
१ चमचा गरम मसाला.
थोडी कोथिंबिर
तेल



पाककृती:


चिंबोरे साफ करुन घ्यावे. साफ करुन म्हणजे चिंबोरीचे दोन मोठे नांगे काढुन घ्यायचे, बाकीच्या नांग्यांचे वाटुन गाललेले पाणि घ्यायचे त्यामुळे रश्शाला दाटपणा येतो पण हे ऑप्शनल आहे. नंतर चिंबोरे मधुन कापुन त्यातील काळी पिशवी काढून टाकायची. जर चिंबोरे छोटे असतील तर आख्खे टाकले तरी चालतील.

भांड्यात तेल टाकुन लसणाची फोडणी द्यायची. मग त्यावर कांदा गुलाबी रंगाचा होईपर्यंत तळावा. आता त्यात आल, लसुण पेस्ट टाकुन हिंग हळद, मसाला, चिंबोरे, मोठे नांगे टाकुन चिंबोरे बुडतील एवढ पाणी टाकायच. आता १० मिनीटे उकळू द्याव मग त्यात गरम मसाला, चिंचेचा कोळ, मिठ, कोथिंबीर टाकुन थोडा वेळ उकळवुन गॅस बंद करावा. चिंबोरे शिजण्यास थोडा वेळ लागतो म्हणुन मिडीयम गॅसवर १५ मिनीटेतरी शिजु द्यावे.





Monday 18 June 2018

कांदा भजी / खेकडा भजी



बाहेर धो-धो कोसळणारा पाऊस आणि वातावरणात आलेला गारवा अशा वेळी इच्छा होते ती गरमागरम, चटपटीत खाण्याची. पाऊस आणि कांदा भजी हे समिकरण तर खुपच जुळून येत. गरमागरम कांदाभजी, चहा आणि आवडते संगित एकत्र आले की हा पावसाळा सुखद होऊन जातो. पाहुया खमंग आणि खुसखुशीत कांदाभजीची रेसिपी. खेकड्यासारखी दिसते म्हणून खेकडा भजी म्हणतात बाकी ह्याचा खेकड्याशी काही संबंध नाही.

लागणारे जिन्नस

३ ते ४ मोठे कांदे

बेसन पाव किलो

२-३ मिरच्या चिरुन किंवा मिरची पुड

थोडी कोथिंबीर चिरुन

चिमुटभर हिंग

पाव चमचा हळद

अर्धा चमचा धणे घसपटून किंवा पाव चमचा ओवा किंवा पाव चमचा जिरे (ऑप्शनल)

मिठ

तेल


पाककृती


प्रथम कांदे उभे चिरुन घ्या. चिरलेल्या कांद्याला थोडे मिठ मिसळा. ५-६ मिनीटांत मिठामुळे कांद्याला पाणी सुटेल.
आता कांदा चांगला चुरा व त्यात हिंग, हळद, मिरची किंवा मिरची पुड, कोथिंबीर, ओवा/धणे/जिरे ह्यापैकी एक हवे असल्यास, टाकावे. नंतर त्यात थोडे थोडे बेसन टाकत रहावे.
पाणी आजीबात टाकू नये. कांद्याला सुटलेल्या पाण्यातच मिश्रण घटासर होईपर्यंत बेसन टाकावे. अगदी घट्टही करू नये. अंदाजे किंवा पिठाची चव पाहून जर मिठ अजुन हवे असेल तर टाकावे.
एका कढईत तेल चांगले गरम करावे व त्यात चमच्याचे किंवा हाताने खेकडे म्हणजे भजी सोडावी Happy गॅस मंद ठेवावा. म्हणजे खेकडे म्हणजे भजी कुरकुरीत होते व आतुन चांगली शिजते.
मंद गॅसवर उलथापालथ करून भजी कुरकुरीत तळून झाली की ४-५ हिरव्यागार आख्या मिरच्यांना मधुन चिर पाडावी व कढईत टाकून जरा परतून लगेच बाहेर काढावीत. मिरच्यांवर थोडे मिठ चोळायचे आणि कुरकुरीत भजी सोबत ह्या मिरच्या मटकवायच्या.

टिपा: 
धणे, जिर, ओवा ऑप्शनल आहे आवडत नसल्यास नाही टाकले तरी चालते. पण टाकल्यास स्वाद येतो. काहीतरी एकच टाकावे.
मला एका हॉटेलवाल्याकडून माहीती मिळाली की तेल थंड असतानाच भजी टाकली की ती चांगली कुरकुरीत होते पण मी अशी रिस्क कधी घेतली नाही. वरील पद्धतीने चांगली कुरकुरीत होते.

Sunday 17 June 2018

कुलू/फोडशी

पावसाच्या सुरुवातीला मिळणारी हिरवी गार लिलीच्या पात्यांसारखी ही भाजी. ह्या भाजीला कुलू/फोडशी असे म्हणतात. नुसती पालेभाजीसारखी व डाळ घालून दोन्ही पद्धतीने ही भाजी करता येते.

 
फोडशी/कुलूच्या २ ते ३ जुड्या
२ कांदे चिरुन
पाव वाटी कोणतीही डाळ भिजवून
४-५ लसुण पाकळ्या ठेचुन
२ मिरच्या चिरुन
ओल खोबर अर्धी मुठ
चवीनुसार मिठ
१ चमचा टोमॅटो सॉस नसल्यास साखर (नाही घातली तरी चालेल)

फोडशी/कुलू ची एक एक पाती वेगळी करून घ्या खाली जास्त पांढरा भाग असल्यास काढा. मध्ये जर कडक दांडी असेल तर काढा आणि स्वच्छ धुवून चिरुन घ्या.
भांड्यात तेल तापवून त्यावर लसुण पाकळ्या व मिरच्यांची फोडणी देउन कांदा घाला. त्यावर हिंग, हळद घाला व परतवून डाळ घालून परत परता.
ह्यावर टोमॅटो सॉस घालून परता.
आता ह्यावर चिरलेली फोडशी/कुलूची भाजी घाला. व झाकण ठेवा. २-३ मिनिटांनी झाकण काढून परता. भाजी बसल्यामुळे व्यवस्थित परतता येते. भांड्याच्या बाहेर जात नाही.
ह्यावर मिठ घाला व डाळ शिजू द्या. डाळ शिजली की वरून खोबरे पेरून परता आणि गॅस बंद करा. झाली भाजी तय्यार.

अधिक टिपा:


हिच भाजी आधी उकडून घेण्याचीही पद्धत आहे. त्यामुळे ती मऊ होते. पण डायरेक्ट केली तर माझ्यामते जास्त रुचकर व पौष्टीक होते.

ही भाजी पिठ पेरूनही करता येते. डाळ न घालता साधीही चांगली लागते.

ही भाजी कोवळीच घ्यावी

Thursday 14 June 2018

खेंगट



पावसाची सुरुवात झाली की वेध लागतात ते खेंगटाचे. मांदेली, बोंबील आणि कोलंबी ह्याचा एकत्र वाटा. मासे पकडणार्‍यांच्या जाळ्यात हे मासे एकत्र येतात ते न निवडता म्हणजे वेगवेगळे न करता पुर्वी वाटे करायचे त्याला खेंगट म्हणतात. ह्यात इतर मासे जसे कालेट, ढोमा, बांगडा, खेकडे असे छोटे मासे पण येतात पण ते काढून टाकायचे. पुर्वी स्वस्त व मस्त अगदी गरिबांनाही परवडेल अस हे खेंगट असायच. पावसाळ्यात हे खेंगट भरपुर येत आणि अगदी ताज-तवान येत. पण हल्ली खुप कमी असे एकत्र खेंगटाचे वाटे येतात. कारण हल्ली कोळणी मासे निवडून वेगवेगळे विकायला ठेवतात. त्यामुळे कधी कधी खेंगट करायचे म्हटले तर तिघांचे वेगवेगळे वाटे घ्यायचे आणि एकत्र करायचे.

खेंगट १ ते २ वाटे
लसुण एक गड्डा ठेचुन
पाव चमचा हिंग
अर्धा चमचा हळद
२ चमचे रोजच्या वापरातील लाल मसाला/ आग्री मसाला किंवा मालवणी मसाला
पाव वाटी तेल
पाउण वाटी चिंचेचा कोळ
मिठ गरजे नुसार
२ हिरव्या मिरच्या मोडून
थोडी कोथिंबीर चिरुन

खेंगटातील बोंबील, मांदेली आणी कोलंबी साफ करुन घ्या. इतर मासे असतील तर काढून टाका.


खेंगट करण्याचे दोन प्रकार आहेत एकात माश्यावर वरील साहित्यातील सगळे जिन्नस अगदी तेलासकट मिक्स करायचे. उकळी आल्यावर ५ मिनीटे मिडीयम गॅसवर शिजवायचे. झाले खेंगटचे कालवण तैयार.

दुसरी पद्धत.
भांड्यात तेल चांगले गरम करायचे. त्यावर लसूण पाकळ्यांची फोडणी द्यायची. त्यावर हिंग, हळद, मसाला घालून लगेच खेंगट घालून त्यावर चिंचेचा कोळ घालायचा. मिठ घालायचे. मग उकळी आली की त्यावर मोडलेल्या मिरच्या आणि कोथिंबीर घालून ३-४ मिनीटांत गॅस बंद करायचा.

अधिक टिपा:


अप्रतिम चव असते खेंगटाची. अगदी रोज खाल्ला तरी कंटाळा येत नाही.

ह्यात जास्त पाणी घालायचे नाही कारण बोंबील आणि कोलंबीला पाणी सुटते. शिवाय चिंचेच्या दाट कोळातच ह्याची मजा असते.

खेंगट शेजवताना गॅस नेहमी मिडीयम ठेवायचा. नाहीतर बोंबील गळून पडतात. मांदेलीचे तुकडे होतात.

Tuesday 12 June 2018

चिवने/चिवणे

चिवनी/चिवणे हे मासे सुरवातीचा जोरदार पाऊस (उधाण) पडून जेव्हा पाणी विरा-नाल्यातून वाहू लागते तेव्हा येतात. ही चिवनी ह्या दिवसात गबोळीने भरलेली असतात. उधाण आल्यावर अंडी घालण्यासाठी ही वर आलेली असतात. म्हणून ह्यांना उधवणीची चिवनी म्हणतात. ही समुद्रातून वाहत खाडीत, विर्‍यात/नाल्यात शेतात जातात. ह्या दिवसात हे चिवने पकडण्यासाठी सगळे मच्छीप्रेमी आसू, जाळ घेऊन जागोजागी दिसतात. उधवणीच्या दिवसांतच ह्यात गाबोळी असते. नंतर ह्या माश्यांना खास चव नसते.


चिवनी साफ करण्यासाठी राखाडी घ्यावी लागते. ती नसेल तर तांदळाचे पीठ थोडे थोडे बोटांना लावून साफ करावी लागतात. कारण ती बुळबुळीत असतात. हातात घेतल्यावर हातातून सटकतात. ह्यांच्या पाठीवर एक टणक काटा असतो तो राखाडी हातात घेऊन मोडतात.

काटा वगैरे काढता येत नसेल तर सरळ डोके काढायचे. तसाही ह्या माशांचा डोक्याकडचा भाग खाल्ला जात नाही.



ह्याचे कालवण दोन प्रकारे केले जाते. एक डायरेक्ट सगळे जिन्नस एकत्र करून आणि एक फोडणी देऊन.


५-६ चिवनी


फोडणीसाठी तेल


१ गड्डा लसूण पाकळ्या ठेचून,


हिंग


हळद,


मसाला २ चमचे


लिंबा एवढ्या चिंचेचा कोळ


चवीपुरते मीठ


१ हिरवी मिरची


थोडी चिरलेली कोथिंबीर.



प्रकार १


भांड्यात तेलावर लसूण फोडणीला टाकून हिंग, हळद, मसाला घालावा. चिवनी व चिंचेचा कोळ टाकावा. थोडे पाणी घालावे. मीठ घालावे व चिरलेली कोथिंबीर घालूनमिरची मोडून घालावी. उकळी आली की ५ मिनिटे शिजवून गॅस बंद करावा.


प्रकार 2


ह्या प्रकारात सर्व जिन्नस चिवण्यांमध्ये एकत्र करावे व उकळी आल्यावर पाच मिनिटे शिजवावे.





टिपा :


काही वेळा चिवन्यांया मांसाला रॉकेल सारखा वास येतो. पण गाबोळीला येत नाही.